PUKÖ (Planla-Uygula-Kontrol Et-Önlem Al) bir süreçte değişiklik önerme, değişikliği uygulama, sonuçları ölçme ve uygun eylemi gerçekleştirme şeklindeki bilimsel yönteme dayanan bir iyileştirme döngüsüdür. Kavramı 1950’lerde Japonya’da tanıtan W. Edwards Deming’den sonra Deming Döngüsü veya Deming Çarkı olarak da bilinir.
Deming’e göre ne yaptığınızı bir süreç olarak tanımlayamıyorsanız, ne yaptığınızı bilmiyorsunuz demektir. Dolayısıyla, kalite yönetiminde yürütülecek görevler için her zaman bir süreç hazırlanır. Ayrıca herhangi bir sürecin sürekli iyileştirilmesi için her zaman PUKÖ tekniği kullanılır. Planla-UygulaKontrol Et-Önlem Al anlamına gelen PUKÖ, Kalite Yönetim Sistemlerinde süreçlerde, ürünlerde veya hizmetlerde sürekli iyileştirme sağlamak için kullanılan dört adımlı yinelemeli bir süreçtir:
Planlayın
• Hedefleri ve süreçleri tanımlayın: Neyin iyileştirilmesi gerektiğini belirleyin ve hedefleri oluşturun
• Mevcut süreçleri analiz edin: Mevcut süreci anlayın ve iyileştirilmesi gereken sorunları veya alanları belirleyin.
• Bir plan geliştirin: Ölçülebilir hedefler belirlemek ve ihtiyaç duyulan adımları ve kaynakları tespit etmek de dahil olmak üzere, müşteri beklentilerine ve organizasyonun kalite sürecinde istenen iyileştirmeyi gerçekleştirmek için ayrıntılı bir plan oluşturun.
Uygulayın
• Planı uygulayın: Etkinliğini test etmek için planı küçük ölçekte uygulayın.
• Veri toplayın: İlerlemeyi izlemek ve beklenmedik sorunları tespit etmek için uygulama sırasında veri toplayın.
Kontrol edin
• Verileri gözden geçirin ve analiz edin: Gerçek sonuçları planlanan hedeflerle karşılaştırın.
• Etkinliği değerlendirin: Planın amaçlandığı gibi işleyip işlemediğini belirleyin ve herhangi bir sapma veya sorunu tespit edin.
• Bulguları kaydedin: Uygulama aşamasında öğrenilenleri kaydedin.
Önlem alın
• Çözümü standartlaştırın: Plan başarılı olduysa, değişiklikleri daha büyük ölçekte uygulayın ve sürecin standart bir parçası haline getirin.
• Düzeltmeler yapın: Plan istenen sonuçlara ulaşmadıysa, neyin yanlış gittiğini belirleyin ve gerekli düzeltmeleri yapın.
• Sürekli iyileştirme: Süreci daha da iyileştirmek için elde edilen öngörüleri kullanarak döngüye yeniden başlayın.
PUKÖ, kalite yönetimi ve sürekli iyileştirme sürecinde temel bir kavramdır. Aynı zamanda problem çözmeye ve operasyonel verimliliği artırmaya yönelik sistematik bir yaklaşım sağlar. PUKÖ, Kalite Yönetim Sistemlerinde (KYS) birkaç temel nedenden dolayı kullanılır:
A. Sürekli İyileştirme
• Sistematik Yaklaşım: PUKÖ, süreçleri, ürünleri veya hizmetleri iyileştirmek için sistematik, tekrarlanabilir ve döngüsel bir yaklaşım sağlar.
• Devam Eden Döngü: Doğası gereği PUKÖ, kalite yönetiminin temel ilkelerinden biri olan sürekli iyileştirme ve sürekli gelişimi teşvik eder.
B. Problem Çözme
• Problemleri Belirleyin ve Çözün: Bu döngü, organizasyonel sorunların temel nedenlerini belirlemelerine, etkili çözümler uygulamalarına ve sonuçları doğrulamalarına yardımcı olmak için yol gösterir.
C. Veri Odaklı Kararlar
• Veriye Dayalı Karar Alma: PUKÖ, her aşamada verilerin toplanmasını ve analiz edilmesini vurgulayarak kararların varsayımlardan ziyade gerçek bilgilere dayanmasını sağlar.
D. Çalışan Katılımı
• Katılım ve İş birliği: İyileştirmelerin planlanması ve uygulanmasına her düzeyden çalışanın katılımını teşvik eder, iş birliği ve sahiplenme kültürünü geliştirir.
E. Standardizasyon ve Ölçeklendirme
• Tutarlılık: Başarılı iyileştirmeler standartlaştırılabilir ve organizasyon genelinde uygulanabilir. Tutarlılık, kalite süreçlerinde oluşabilecek sapmaları sınırlar.
• Ölçülebilirlik: Metodoloji, küçük ölçekli projelerin yanı sıra büyük ölçekli kurumsal değişikliklere de uygulanabilir, bu da onu çok yönlü ve uyarlanabilir hale getirir.
F. Risk Yönetimi
• Proaktif Yaklaşım: Süreçlerin devamlı olarak izlenmesi ve kontrol edilmesi sayesinde potansiyel riskler erkenden tespit edilip hafifletilebilir ve önemli kalite sorunlarının ortaya çıkma olasılığı azaltılabilir.
G. Uyumluluk ve Sertifikasyon
• Regülasyon Gereklilikleri: Birçok kalite yönetim standardı (örneğin ISO 9001), mevzuat ve sektör standartlarına uygunluğu sağlamak için PUKÖ gibi planlı iyileştirme süreçlerinin kullanılmasını gerektirir.
H. Müşteri Memnuniyeti
• Beklentilerin Karşılanması: Süreçlerin ve ürünlerin sürekli iyileştirilmesi, daha kaliteli çıktılar elde edilmesini, müşteri ihtiyaç ve beklentilerinin daha iyi karşılanmasını ve müşteri memnuniyetinin artırılmasını sağlar.
Özetle, PUKÖ Kalite Yönetim Sistemlerinin ayrılmaz bir parçasıdır çünkü sürekli iyileştirme kültürünü teşvik eder, sistematik sorun çözmeyi sağlar, veriye dayalı karar vermeyi destekler, çalışanların katılımını sağlar ve risklerin etkili bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur. Bu da daha yüksek kalite, daha fazla tutarlılık ve standartlara daha iyi uyum ile sonuçlanır ve nihayetinde müşteri memnuniyetinin artmasına yol açar.
Kaynak: Bahçeşehir Üniversitesi Havacılık Yönetimi Yüksek Lisans Ders Notlar