Bu yazımızda A320 ailesinde kullanılan V2500 motorlarındaki Handling Bleed Valflerin açıkta ya da kapalıda arızalanmasının motor üzerindeki etkilerinden bahsedeceğiz. Elimizden geldiğince detaya inmeden özet bilgi vermeye çalışacağız.

V2500 motorlarında High Pressure Compressor’ün (HPC) 7. kademesinde 3 tane, 10. kademesinde ise 1 tane Handling Bleed Valf (HBV) bulunur. Bu valfler motorun startında, devir artış ve azalışlarında, surge-stall durumlarında HPC’deki havanın bir kısmını Fan havasına kaçırıp HPC’deki hava akışının daha düzenli olmasını sağlayarak, burada hava akışının bloke olmasını önlerler. HPC’deki hava akışının bozulması tüm motoru etkileyeceğinden bu valflerin düzgün çalışmasının önemi çok büyüktür.

Öncelikle bilinmelidir ki FADEC sistemi elektronik bir sistem olduğundan, sensörlerin yetersiz kaldığı durumlarda motorda oluşan arızayı belirleyemez ve bu durumda troubleshooting gerekli olur. Hava sistemindeki toplam 4 adet handling bleed valf P3 havasını (HPC çıkış havası) kullanan 4 adet solenoid ile kontrol edilirler.

Solenoidlerin energized ya da de-energized konumda sıkışması durumunda, valflerin açıkta ya da kapalıda sıkışması durumunda ya da P3 hattında kaçak olması durumunda bu arıza Non-Detected FADEC Fault olarak bilinir ve adından da anlaşılacağı gibi FADEC sistemi bu arızayı tespit edemez.

Aşağıda, bu valflerin arızası durumunda oluşabilecek motor sorunlarının bazılarından bahsedeceğiz;

• Hung start: Motorun idle devrine ulaşamadan belirli bir dervirde asılı kalmasıyla beraber yüksek EGT’ye de sebep olabilen başarısız bir motor startıdır. 7. ve 10. kademedeki handling bleed valflerin bazılarının kapalıda kalması ya da erken kapanması hung starta neden olabilir.

• Hot start: motorun startı esnasında EGT değerinin limitlerin üzerine çıkmasıdır. Farklı sebepleri olabileceği gibi normalde kapalıda kalması gereken bir handling bleed valfin açıkta kalması da hot starta sebep olabilir. Handling bleed valften kaçan havadan dolayı thrustta yani EPR (Engine Pressure Ratio) da düşüş meydana gelir. FADEC thrustın neden düştüğünü bilemediğinden (Non-Detected FADEC Fault) gerekli thrustı yakalayabilmek için yakıt akışını daha da arttırır. FADEC’in EPR kaybını bu şekilde yakıt akışını arttırarak telafi etmeye çalışması EGT’yi limit dışına çıkartabilir. Bu valflerin açıkta kalması startın yanı sıra Take-off esnasında da yüksek EGT’ye sebep olabilir.

• Climb ve Cruise da yüksek EGT/Fuel Flow: Climb ve Cruise esnasında motor EGT ve Fuel Flow parametrelerinde artış ya da diğer motorla uyumsuz olması durumunda yine açıkta kalan bir handling bleed valften şüphelenilebilir.

• Transit devirlerde ya da Surge Recovery esnasında motor arızası: Motor devir geçişlerinde (acceleration-deceleration) ve surge recovery (motoru surge durumundan kurtarma) durumlarında HPC kademelerindeki hava akışının düzgün bir şekilde bloke olmadan devam edebilmesi için EEC kendi algoritmasında tanımlanmış olan bazı handling bleed valfleri açarak hava akışını düzenler. Transit devirlerde ve surge recovery esnasında kullanılan valfler farklıdır. Devir geçişlerinde 7C ve yanında bazen 7A açığa gider. Surge recovery esnasında ise 7A, 7C ve 10. kademe valfleri açığa giderek kompresör hava akışının stabil olmasını sağlar. Bu valflerden birisi ya da birkaçı transit ya da surge recovery durumunda kapalıda kalırsa motor stall ve surge durumuyla karşı karşıya kalabilir.