B737 Max uçağının hatalı çalışan MCAS sisteminin ardından, bu uçakların selefi olan B737 NG uçaklarının ‘uçuş kontrol otomasyonu’ndan kaynaklanan kazaları nedeniyle de eleştirilen Boeing, uçuş kontrol otomasyonu felsefesinde değişikliğe mi gidiyor?
ABD’li Boeing firması, piyasanın değişen ihtiyaçlarını ve uçuş kontrol otomasyonunun işlevleri konusunda yükselen beklentilerini sebep göstererek, uzun süredir üzerinde çalıştığı ve 797 adı ile de bilinen NMA (Yeni Orta Segment Yolcu Uçağı) uçağının tasarımında değişiklikler yapacağını açıkladı.
Boeing tarihinin en hızlı satan uçağı olarak ünlenen B737 Max uçağı, Endonezya ve Etiyopya’da uçuş kontrol otomasyonunun bir özelliği olan MCAS sisteminin yol açtığı iki vahim kazadan dolayı 10 Mart 2019’da dünya çapında uçuşlarının yasaklanmasından önce, 5 bin 737 adet uçak için sipariş almıştı ve bunların 434 adedini kullanıcı hava yolu şirketlerine teslim etmişti.
Boeing firması, son zamanlarda sadece B737 Max uçağının hatalı çalışan MCAS sistemi ile değil, bu uçakların selefi olan B737 NG uçaklarının ‘uçuş kontrol otomasyonu’ndan kaynaklanan kazaları nedeni ile de eleştiriliyor.
Türk Hava Yolları’nın 25 Şubat 2009’da Amsterdam Schiphol meydanına inmek için alçalan TK1951 sefer sayılı B737NG uçağının kırıma uğramasında, B737 Max uçaklarının otomasyon sisteminin iki AOA sensörünün bilgilerini karşılaştırmamasına benzer şekilde, B737 NG uçaklarının otomasyon sisteminin de iki Radyo Altimetre’nin bilgilerini karşılaştırmamasının etkili olduğu belirtiliyor.
İki kaza arasındaki bir başka benzerliğin de, B737 Max uçaklarının dokümanlarında MCAS sisteminin çalışmasına dair bilginin verilmemesine benzer şekilde, B737 NG uçaklarının Uçuş Operasyonu dokümanlarında da her bir Radyo Altimetre’nin otomatik iniş sırasında farklı sistemler tarafından kullanıldığına dair bilginin verilmemesi olduğu belirtiliyor.
Boeing firmasının yeni İcra Kurulu Başkanı (CEO) Dave Calhoun, 22 Ocak 2020 tarihinde yaptığı açıklamada; NMA projesi için farklı yaklaşımlarda bulunacaklarını ve masanın üstüne boş bir sayfa koyup çalışmaya baştan başlayacaklarını belirtiyor. Calhoun, piyasalarda meydana gelen kaymaların projeye farklı yaklaşımda bulunmalarını gerekli kıldığını, rekabetçi oyun sahasının değiştiğini ve Çin için planlama yapmaları gerektiğini belirtiyor.
Boeing CEO’su, yeni uçağın tasarımının B737 Max kazalarından sonra çok konuşulan Uçuş Kontrol Sistemi ve pilotların bu sistem ile etkileşimleri etrafında şekilleneceği bilgisini veriyor. Calhoun, uçak konusuna gelmeden önce, Uçuş Kontrol Otomasyonu Felsefesi ile başlamalarının gerekeceğini söylerken, ‘Pilotların Uçağı Kullanmaları’ ile ilgili tasarım kararlarının hem FAA hem de kendileri için çok önemli olduğunu belirtiyor. Bu açıklama B737 Max uçağının yeniden uçuşa elverişli izni alması konusunda FAA’in Boeing’den talep ettiği düzeltici işlemlerin ne olduğu konusunda da ipucu veriyor.
Boeing firması, B757 yolcu uçaklarının üretimini durdurmasından sonra, benzer yolcu taşıma kapasitesi ve menzile sahip ve yeni teknolojileri kullanan bir uçak imal etmek için, NMA (Yeni Orta Segment Yolcu Uçağı) projesini başlatmıştı. Şirket içi yazışmalarında 7K7 adı ile başlayan proje sonradan 797 adını aldı.
Uçağın 270 yolcu taşıma kapasitesine ve 4 bin – 5 bin deniz mili (7 bin 400 – 9 bin 300 km) menzile sahip olacağı ve 2025 yılında uçuşlara başlaması ön görülüyordu. Uçağın B777X gibi alüminyum alaşımı gövde ve kompozit kanatlar yerine, B787 uçağı gibi gövde ve kanatlarda kompozit ağırlıklı olacağı tahmin ediliyor. 797 modelinin geniş bir kabin ve 787 ile 777X’te olduğu gibi büyük pencereleri ile ön plana çıkacağı ifade ediliyor. Boeing firmasının uçağın menzilini sınırlı tutarak uçağın ağırlığını ve dolayısı ile yakıt sarfiyatını azaltmayı amaçladığı belirtiliyor. NMA uçağı için Boeing’in hedefi 20 yıl içinde 5000 adet B797 satmak. Bu rakam iyimser tahminlerle 7000 adedi bulabilir.
B737 Max uçağının uçuşlarının durdurulması ve Airbus’ın 2019 yılının haziran ayında Paris Havacılık Fuarı’nda A321 XLR (Extended Long Range) uçağını tanıtarak 6 ay içinde 450’den fazla sipariş alması, Boeing’in NMA uçağının tasarımına ilişkin kararlarını etkileyebilir. A321 XLR uçağı, bu uçağı satın alanlara çok büyük olmayan uçaklar ile transatlantik rotalarda yolcu taşıma imkanını verecek. Airbus yeni uçağının 180-220 yolcu taşıma kapasitesine ve 4 bin 700 deniz mili (8 bin 700 km) menzile sahip olmasını planlıyor.