29 Ekim 2018’de Endonezyalı Lion Air Havayolları’na ait B737 MAX uçağının kalkıştan hemen sonra turmanışı tamamlayamadan denize düşmesinden yaklaşık 5 ay sonra bu sefer Etiyopya Havayolları’na ait bir B737 MAX uçağının düşmesi, dikkatleri MCAS sisteminin üzerine çekti ve gelişen olaylar B737 MAX uçaklarının uçuşlarının durdurulmasına yol açtı. 29 Ekim 2018’de Endonezyalı Lion Air Havayolları’na ait B737 MAX uçağının kalkıştan hemen sonra tırmanmayı tamamlayamadan denize düşmesi sonucunda 189 kişi hayatını kaybetmişti.
İmalatçı Boeing firması uçağın düşme nedenini arızalı bir AOA (Hücum Açısı) sensöründen gelen yanlış bilgiden dolayı hızın düşük ve motor etkisinin yüksek olduğu kalkış sonrası tırmanma fazında MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation) sisteminin hatalı olarak (ihtiyaç olmadığı halde) ve birden fazla kez devreye girerek uçağın burnunu tehlikeli olarak aşağıya indirmesi ve pilotların MCAS sistemini devreden çıkaracak yeterli bilgiye sahip olmaması olarak açıklamıştı.
Airbus’ın A319/320/321 uçakları ile Boeing’in B737 serisi uçakları benzer segmentte yer alıyorlar. Airbus’ın yeni ve daha az yakıt harcayan motorlar kullanacağı ve NEO (New Engine Option) adı verilen A320 serisi uçakları üreteceğini açıklaması, Boeing firmasını da benzer bir adım atmaya itti. Boeing yeni teknolojili, daha güçlü ve daha az yakıt harcayan LEAP 1-B motorlarının kullanılacağı ve MAX adı ile tanımlanan B737 serisi uçakları üreteceğini açıkladı. Boeing’in yeni ürettiği bu uçaklar 5 binin üzerinde sipariş aldı ve bugüne kadar 380’e yakın
uçak, müşterilerine teslim edildi.
Yeni motorlar eski motorlara göre daha büyüktü ve mevcut motorların kanada monte edildiği yere monte edilmeleri uçağın yerden yüksekliğinin az olması nedeni ile mümkün değildi. Boeing, bu engeli aşmak için motorları eski yerinden daha ileriye monte etti. Motorun yerinin değişmesi özellikle kalkış sonrası tırmanışta uçağın burnunun yukarıya doğru aşırı kalkması, dolayısı ile uçağın havada tutunamayarak STALL’a girme riskini beraber getirdi. Boeing bu tehlikeyi önlemek için MCAS adını verdiği bir sistem geliştirdi; uçağın burnunun aşırı olarak kalktığı AOA sensöründen gelen bilgiden öğreniliyor ve yatay stabilize otomatik olarak hareket ettirilerek uçağın burnu düzeltiliyordu. Sistem pilot müdahelesi gerekmeden otomatik olarak devreye girip devreden çıkacak şekilde tasarlanmıştı.
Endonezya’da meydana gelen kazada pilotların hatalı olarak birden fazla kez devreye giren MCAS sistemini devreden çıkarmayı başaramamaları uçağın düşmesi ile sonuçlanınca; FAA yayınladığı AD ile MCAS’ın hatalı olarak devreye girdiğinde nasıl devreden çıkarılacağını açıklayan operasyon prosedürü konusunda tüm B737 MAX uçuş mürettebatının bilgilendirilmesini istedi.
Sorunu çözecek olan operasyon prosedürünün tüm B737 MAX uçuş ekipleri tarafından öğrenilmesi zorunluluğunu getiren FAA AD’sinden sonra kaza tehlikesinin geçtiğine inanılırken, 10 Mart 2019’da Etiyopya Havayolları’na ait bir B737 MAX uçağının Lion Air uçağına çok benzer şekilde kalkıştan hemen sonra tırmanmasını tamamlayamadan düşmesi dikkatleri gene MCAS sisteminin üzerine çekti ve gelişen olaylar B737 MAX uçaklarının uçuşlarının durdurulmasına yol açtı.
Bu yazıda MCAS Sistemi hakkında ve MCAS sistemine Hücum Açısı bilgisini sağlayan AOA Sensörleri hakkında grafikler ve resimler kullanılarak bilgi verilmektedir. Etiyopya Havayolları’nın düşen uçağının kara kutularında yer alan bilgilerin çözümlenmesinin sonrasında bu uçağın düşüşündeki sır perdesinin ortadan kalkacağını ümit ediyorum.