Türkiye’de hava seyrüsefer hizmetlerinin tek merkezden yönetilmesi fikri ulusal havacılık konseylerinde gündemdeki yerini hep almıştır. Ülkemizde de uzun yıllar önce ortaya atılan bu fikir zamanla Hava Trafik Yönetimi Sistemlerinin Sistematik Modernizasyonu-Smart Projesi (System Modernisation of ATM Resources) olarak ortaya çıkmıştır. Ancak projeyi üstlenen yabancı firmadan kaynaklanan aksaklıklar yüzünden bu önemli proje yıllarca bir türlü hayata geçirilemedi. Yapılan uzun çalışmalar ve karşılaşılan aksaklıklar sonrasında verilen karar 7 Temmuz`da DHMİ`nde düzenlenen toplantıyla Smart operasyonuna tamamen geçilmesi yönünde oldu. Peki, nedir bu Smart projesi?

Smart projesi iki aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan ilki INTERIM dediğimiz Ara Modernizasyon aşaması diğeri ise SMART`tır. Ara modernizasyon DDS-80 radar sistemlerinin ömrünü doldurmuş olması, sık sık teknik arızaların meydana gelmesi ve bu arızaların hava trafik kontrol hizmetinde birçok aksaklığa yol açması nedeniyle sistemlerin acil olarak yenilenmesi ihtiyacıyla devreye girdi. Tarih 14 Nisan 2008 idi. 2008 yılından beri kullanımına devam edilen yazılımın üzerinde gerekli tüm çalışmalar yapılarak bugünkü haline getirilmesi sağlanmıştır. Türk Havacılık tarihinin en önemli projelerinden biri olarak görülen SMART projesinin hayata geçmesiyle birlikte amaçlanan ise Türkiye hava sahasındaki bütün saha kontrol hizmetinin birleştirilmesi ve tek bir merkezden yürütülmesi oldu. Bilindiği üzere Hava Trafik Kontrol hizmeti veren 3 ünite vardır. Bunlardan ilki kule diye adlandırdığımız Meydan Kontrol Ünitesi, ikincisi Yaklaşma Kontrol Ünitesi ve diğeri Saha (Yol) Kontrol Ünitesi`dir. Smart projesiyle hava sahasının birleştirilmesinden kastedilen yol (saha) kontrol hizmetinin tek bir elden yürütülmesidir. Bir başka şekilde ifade etmek gerekirse belirli bir uçuş seviyesi üzerindeki Türkiye hava sahasını transit ya da iniş kalkış amaçlı kullanan tüm trafiklerin kontrolünün Ankara`daki kontrol merkezi tarafından yürütülmesidir. Diğer üniteler Yaklaşma (Approach) ve Meydan Kontrol (TWR) hizmetlerini sürdürmeye devam edeceklerdir. Sistemle beraber, ARTAS (ATM Surveillance Tracker And Server) RDP sisteminin kullanılması, Gelişmiş FDPS, ve MONA, MSAW (minumum safety altitude warning), APW (Area proximity warning), MTCD (Medium Term Conflict Detection), Gelişmiş sivil-sivil ve sivil-asker koordinasyonu, bütün ATC merkezleri arasında dinamik acil durum planları oluşturulması hedeflenmiştir. Ve sistem yeni Hava Trafik Kontrol merkez binalarında teşkilatlandırılmıştır. Sistemin ana fonksiyonlarından ve gözetim alt yapısının bir parçası olan Artas, tanımlanmış bir coğrafi alandaki tüm hava trafiğini doğru bir durum resmiyle kullanıcı için gerekli radar bilgilerini aktarmak üzere tasarlanmış sub-system ile birlikte çalışabilen dağıtılmış bir sistemdir. INTERIM (Ara Modernizasyon) ve SMART sistemlerinde kullanılan açık kaynak kodlu sistem yapısı sayesinde ise açık kaynak kodlu sistem özelliklerine uygun ürünlerin maksimum verimlilikle kullanılması, uluslararası standartlara uygunluk sağlamak, değişik sistem platformlarına uyum sağlamak, yeni teknolojilere tam entegrasyon sağlanması amaçlanmıştır. Herhangi bir acil durumda ise birbirlerinin görevlerini üstlenebilmeleri için diğer bütün ATC ünitelerinin sorumluluklarının Ankara`daki Hava Trafik Kontrol Merkezi tarafından alınması planlanmış, İstanbul, İzmir ve Antalya`nın da Ankara ACC’nin yedeği olarak görev alabileceği düşünülmüştür. Hali hazırda sistemlerdeki aksaklıkların giderilmesi için çalışmalar devam etmekte, hava trafik hizmetinin etkin bir şekilde verilmesi hedeflenmektedir.