Bugün sizlere yaşadığım değişik, trajikomik bir olay anlatacağım. Frankfurt’ta görev yaptığım 1981-1986 yılları arasında bir B727 uçağımız Amsterdam’da (AMS) burun iniş takımındaki NO-GO, bir arıza nedeniyle AOG olmuş. Arızanın giderilmesi için uçağın komple krikoya alınması gerekli, ama AMS’da bu krikolar bulunamadığı için, İstanbul’dan gönderilmek zorunda kalınmış.
O hafta sonunda IST-FRA-AMS-FRA-IST seferini yapan DC-10 uçağımızın FRA’ya inmesini bekliyoruz. İST Harekat’tan FRA İstasyon Şefliği’ne bir teleks gelmiş: “AMS’de AOG olan B727 uçağımızın onarımı için, 3 palet üzerinde B727 gövde/kanat krikoları, gerekli takım ve malzemeler arka kargo kompartımanına yüklenmiştir. Arka kargo kompartımanında FRA’ya inecek bagaj veya yük yoktur, krikoların AMS’ye gitmesi gereklidir” yazıyordu.
FRA İstasyon Şefliği, Frankfurt’ta boşaltma/yükleme işlerini yapan Yer Hizmetleri’ne (FAG) “Uçakta arka kargo kompartımanı kapısı hiç açılmayacak, orada Frankfurt’ta inecek bir şey yok” diye tembih etmişler. Uçak gate’e yanaşınca ben de Loader’i arka kargoya yanaştırtmadım, kapı hiç açılmadı. FRA yolcularının indirilmesi, transit bakım, yakıt ikmali tamamlanınca uçak AMS seferi için kalktı.
Yarım saat kadar sonra apronda olan teknik ofisteki telefonum çaldı, istasyon şefliğimiz, “FRA’da inen yolcularımızın bagajları uçaktan çıkmamış, sen uçağın altındaydın, yolcu bagajlarının indirildiğini gördün mü?” diye bana soruyorlar. Yolcu bagajları benim görevim değil ki, nereden bileyim. “Amsterdam’a gidecek B727 krikoları var diye arka kargo kapısını açtırmadım, ön kargodan ne indiyse odur, çıkmadığına göre IST’de yüklenmesi unutulmuş olabilir” dedim. IST’e da sormuşlar, “Bagajlar kesinlikle burada kalmadı, uçağın ön kargosuna yüklendi” demişler.
Yükleme programında uçağın arka kargo kompartımanına yüklenmesi gereken krikolar, İstanbul Yer Hizmetleri tarafından, ön kompartımana, öne yüklenmesi gereken FRA yolcu bagajları da arka kargoya yüklenmişlerdi ve IST Harekâtın yapılan bu hatadan haberleri yoktu, zira yüklemeyi fiziki olarak takip etmemişlerdi.
Eee, FRA’da inen yolcularının bavulları nerede?
Aradan 1 saat geçtikten sonra AMS telefonla arayıp, “Uçağın arka kargosundan FRA yolcularının bagajları çıktı, herhalde indirmeyi unuttunuz. Ama, esas beklediğimiz B727 krikoları çıkmadı, acaba krikolar FRA’da mı indirildi?” diye soruyorlar. Haydaaa!... Frankfurt’ta inen yolcularımızın bagajları Amsterdam’da bulunmuştu ama bu defa arka kargo kompartımanına yüklendiği belirtilen 3 palet üzerindeki 727 krikoları kaybolmuştu.
Ön kargoda olması gereken FRA yolcularının bagajları, Amsterdam’da arka kargo kompartımanında bulunmuş, onlar tekrar uçağa yüklenecek ve FRA’ya gönderilecekmiş, bizden de kayıp olan B727 krikolarını bulmamızı istiyorlar. Onarım için IST’dan gelen teknisyenler, “Krikolar olmadan onarımı yapamayız” demişler. Zaten AMS’de 727 krikosu temin edilemediği için IST’ten gönderilmişlerdi.
IST Harekât’a tekrar sorulduğunda onlar ısrarla “Biz krikoları arka kargo kompartımanına yüklemiştik” derken; AMS, “Arka kompartımandan krikolar değil, FRA yolcularının bagajları çıktı, krikolar uçağın hiçbir kargo kompartımanından çıkmadı. Yok!” diyorlar. IST’in verdiği bilginin aksine krikoların arka değil, ön kargo kompartımanına yüklendiği anlaşılıyordu ama nerede olabilirler? Durum tam bir skandal.
“Krikolar acaba ön kargoda idi ve burada indirilmiş olabilir mi?” diye, ben, FRA İstasyon memuru Esen, kargo bölümünden Yavuz Falay’la FAG’nin kargo deposuna gittik. Depo sorumlusuna “Bizim bu sabah IST’ten gelip AMS’ye giden DC- 10 uçağının kargo kompartımanlarından indirilip de depoya konan bir şey var mı?” diye sorduk. Depo sorumlusu elindeki kayıtlara bakarken bizim uçağın yükleme formeni geldi ve sorumluya bir bilgi notu verdi. Sorumlu kişi aldığı nota bakınca “Aaa! Sizin uçağın ön kargosundan indirilmiş ve ne olduğu bilinmediği için depoya kaldırdığımız 3 palet yük var. Bunlar sizin aradığınız şeyler olabilir mi?” diye sordu. “Olabilir, şunlara hemen bakalım” deyip formenle depoya girdik. Depo denilen yer, hangar büyüklüğünde devasa bir yer. Sorumlu bize yerden 15 metre kadar yükseklikte, önü tel örgüyle kapalı bir rafı gösteriyor ki, aşağıdan içinde ne olduğu görülemiyor. Nasrettin Hoca fıkrasındaki gibi, acaba kaybettiğimiz eşeği bulmuş muyduk?
Formen’e “Buradan paletlerin üzerinde ne var göremiyoruz, ya bizi oraya çıkarın ya da oradan yere indirin, yükün olduğunu görelim” dedik. Adam otomatik kaldırma/indirme sistemini çalıştırarak paletlerden birisini yere indirdi. Ooo! İşte aradığımız 727 krikolarından birisi demonte halde, palete bağlı olarak duruyor. “Tamam aradığımızı bulduk! Paletlerin hepsini yere indirin!” dedik, indirdiler. IST’in ısrarla “Arka kompartımanına yükledik!” dediği krikoları FAG yer hizmetleri, uçağın ön kargo kompartımanından indirmişler, ellerindeki boşaltma raporuna da ön kargo kompartımanından indirildiği yazıyor.
Skandal nedeniyle B727’nin onarımı 2 gün gecikmiş, FRA yolcuları 5-6 saat havalimanında bavullarının AMS’den gelmesini beklemişler, krikolar ilave bir masrafla FRA’dan AMS’ye TIR’la yollanmışlardı.
Zaten, arka kompartımanın kapısının FRA’da hiç açılmadığına ben şahidim, oradan indirilmiş olamaz. Açtırmadığımız arka kargoda kompartımanında bulunan FRA yolcularımızın bagajları da FRA’da indirilmemiş ve AMS’ye uçmuştu. Bu sırada yolcular kayıp bagaj formları dolduruyor ve haklı olarak homurdanıyorlardı. Rezaletin son perdesi. İndirilen paletlerin üzerlerinde ‘destination bilgisi’ yazmadığı için kural gereği ‘meçhul yük’ adı altında depoya kaldırılmış, zaten birkaç saat sonra İstasyon Şefliğimize resmen bilgi vereceklermiş.
AOG olan B727’yi onarmak için Amsterdam’a giden teknisyenlerimiz mecburen otele alınmışlar. Şimdi bu 3 paletin acilen AMS’ye gitmesi ve 727’nin faal edilmesi lazım ama, FRA’dan AMS’a palet yüklenebilecek bir kargo seferi olmadığı için, saatler sonra mecburen bir TIR kiralanarak, gümrük işlemleri yapılıp ancak akşam saatlerinde kara yoluyla AMS’ye doğru yola çıkarıldılar. IST-FRA yolcularının AMS’de indirilip, orada tekrar uçağa yüklenen bagajları da 5 saat sonra aynı uçakla FRA’ya geldi. Havalimanında saatlerce bagajlarını bekleyen yolcuların haklı şikayetleri ayyuka çıktı. Havalimanında bekleyenlerin bagajları kendilerine teslim edilirken, ayrılanların bagajları özel kargo şirketi ile adreslerine yollandı. Kaybettiklerimizi saatler sonra bulmuştuk ama İstanbul Harekâtın verdiği yanlış bir bilgi yüzünden yaşananlar gerçek bir skandala dönüştü.
IST Harekat ve Yer Hizmetleri’nin hatası
IST Harekat ve Yer Hizmetleri şirketi tarafından yapılan hata şuydu: Harekâtın yapıp yükleme şirketine verdiği yükleme programında uçağın arka kargo kompartımanına yüklenmesi gereken krikolar, İstanbul Yer Hizmetleri tarafından, ön kompartımana, öne yüklenmesi gereken FRA yolcu bagajları da arka kargoya yüklenmişlerdi ve IST Harekâtın yapılan bu hatadan haberleri yoktu, zira yüklemeyi fiziki olarak takip etmemişlerdi, ellerindeki yükleme programına bakarak ısrarla ve hâlâ, “Krikoları taşıyan paletler arka kargoya yüklendiler” demeye devam ediyorlardı. Biz de IST Harekâtın teleks bilgisine uyarak, FRA’da arka kargo kompartımanını açtırmamış ve yanlışlıkla krikoların FRA’da inmesini sözde önlemiştik(!). IST’deki Yer Hizmetleri şirketinin yükleme personeli bu hatayı nasıl yapmışlardı? Eğitim eksikliği mi, sistem eksikliği mi, disiplinsizlik mi, boşvercilik mi? FRA’da göreve başladığımda apronda araç kullanmak için ‘havalimanı ehliyeti’ almam gerekiyordu. FAG Eğitim Tesisleri’nde bir gün teorik, ertesi günü pratik eğitim almış, arkadan da sınava girmiştim. Dersler Almanca, isteyene İngilizce olarak veriliyordu. Teorik eğitimin yapıldığı binada FAG Yer Hizmetleri şirketinin boşaltma/yükleme işi için işe aldığı yeni kişileri tam 6 ay süreyle önce teorik, sonra da uçak başında, eğitmenler nezaretinde uygulamalı pratik eğitimden geçirildiklerini, bu süreçte maaşlarının tam ödendiğini, eğitim sonrası sınavı kazananları kalıcı olarak işe başlattıklarını, başarılı olmayanlara da “Güle güle!” dediklerini öğrenmiş ve çok şaşırmıştım. Bizim yer hizmetlerine yeni alınan yükleme işçilerinin ne kadar süre ile eğitildiklerini öğrenememiştim. :)
Aradan 30 küsur yıl geçmiş, umarım bu konuda bazı şeyler değişmiştir. 29 Ekim 2018 günü İstanbul 3’üncü Havalimanı açılışı yapılacak. Kim bilir bazı yolcuların bavulları nerelere uçacaklar?
Sistem hatası mı, adam sendecilik mi?
Tabii, FRA istasyonunun da bir kabahati vardı. Ne istasyon, ne de kargo memuru, uçağın kargo kompartımanları boşaltılırken, ön kargo kompartımanına yüklenmiş krikoların indirildiğini ama FRA yolcularının bagajlarının uçakta kaldığını izlememişlerdi. (Sistem hatası mı, adam sendecilik mi?) Sonuçta, 6-7 kişilik teknik ekip AMS’de otele alınmışlar, bu skandal nedeniyle B727’nin onarımı 2 gün gecikmiş, FRA yolcuları 5-6 saat havalimanında bavullarının AMS’dan gelmesini beklemişler, krikolar ilave bir masrafla FRA’den AMS’yew TIR’la yollanmışlardı. Acaba bu olayın yarattığı prestij ve maddi kayıpların faturası çıkarılmış mıydı?
FRA İstasyon ile IST Harekat bu konuda karşılıklı olarak günlerce yazışıp bağırıştılar ama ilgililer ve sistem bu skandal olaydan bir Karadeniz fıkrasında olduğu gibi “Ha bu bağa bi ders olsun” diyerek ders almışlar mıydı? Bilemiyorum.