UÇAK FOBİSİ
Fobi nedir?
Fobi, Yunanca "Phobos" kelimesinden türetilmiştir. Kelime anlamı olarak "panik korkusu, dehşet" anlamlarını barındırır. Fobi, korkunun özel bir çeşididir. Çoğunlukla abartılmış korku olarak tanımlanır. Kişiler genellikle hoşnutsuzluk düzeyinde Anksiyete deneyimler ve bu durumu sıklıkla bedensel duyumları tetikler. Fobiyi korkudan ayıran en önemli nokta, kişilerin korkulan durumda yaşayacakları risk miktarını ve o durumda kalmaktan dolayı görülecek hasar seviyesini büyütmeleridir. Fobi sahibi kişi, korku duyduğu duruma olması gerekenden daha fazla anlam yani tehlike yüklediği için sürekli devam eden bir endişe hali deneyimler.
Uçak Fobisi
Fobi terimi, İlk kez 1801’de kullanılmıştır. Bir nesneye ya da duruma karşı, hiçbir tehlike kaynağı olmasa dahi kalıcı ve yoğun korku hissetme durumudur.
Uçmanın eski çağlardan beri insanları hem çok cezbettiği hem de bir o kadar tedirgin ettiği bilinir. Uçma çabası insanın bilinçaltına yerleşmiş, her ne kadar korksa dahi bundan kendini bir türlü alıkoyamamıştır. Her ne kadar kuşların işlevi gibi görülse de sonunda insanoğlu olanaklarının dışına çıkarak uçmayı başarmıştır.
Fakat devamında birçok kaygı bozukluğunu tetiklemiştir. Halk arasındaki adıyla uçak korkusu, uçak fobisi yani Aerofobi uçmayla beraber tıp literatüründe yerini almıştır. Anksiyete Bozukluklarının alt dalı olan Özgül (Spesifik) Fobi sınıflandırması altına giren uçma korkusu, insanların bazılarının baş edemediği, yaşamını olumsuz etkileyen bir korku halini temsil etmektedir. Her korku bir diğer korkuyu çağrıştıracak diye bir durum söz konusu değildir. Korkular iç içe yaşanabileceği gibi, kendi başına tek bir korku probleminin yaşanması da mümkündür.
Yükseklik Fobisi ile Uçak Fobisi Arasındaki Benzerlikler
Fazla miktarda adrenalin bulunmasının etkisiyle; korku, endişe ve panik duygusu yaşanabilir. Uçak fobisi olan herkesin yüksekten korktuğunu söylemek yanlış olacaktır. Yükseklik korkusu genel anlamda yüksek bir yerde bulunmaktan korkmak olarak açıklanabilir. Yükseklik korkusuna sahip kişiler herhangi bir hava aracına binmekten de korkabilirler. Yükseklik korkusu olan kişiler hava araçlarına binmekten korkabilirler ancak uçak korkusu olan kişiler yüksekten korkmayabilirler. Diğer taraftan Aerofobi yaşayan kişiler için ise durum aynı değildir. Uçak fobisine sahip olan kişiler genellikle bir hava aracı içinde yer almaktan veya hava aracı pistte dahi yer alsa korku yaşayabilirler. Bu durumun yükseklik korkusu ile bir alakası yoktur. Bu konu ele alınarak yapılmış olan deneyler ışığında elde edilmiş verilerde uçak korkusuna sahip olan kişiler yüksek binalardan aşağı bakmaya korkmazken, yükseklik korkusu olan kişilerin uçağa binmeye korktukları belirlenmiştir.
En güvenilir seyahat aracı
Uçakla seyahat can kaybı oranının en az olduğu ulaşım biçimidir. Uçakla yapılan seyahatte kaza riskiniz 45 milyonda 1 iken, herhangi bir kara taşıtıyla seyahat ederken ölme riskiniz ise 14 binde 1’dir. Bu kadar uzak ihtimalleri olan güvenilir seyahat aracı için korkularımızı tetikleyen, duyduğumuz olumsuz sözler kaygılanmamıza sebep olabilir.
Uçuş Fobisi Belirtileri
Fobilerde; herhangi bir nesne veya durum ile karşılaşıldığında belirgin bir şekil de kalp çarpıntısı, baş dönmesi, ağız kuruluğu, terleme, yutkunma, öleceğini düşünme gibi belirtiler görülür. Aynı zamanda fobik kişiler bu durumdan hızlıca kaçmak ve uzaklaşmak isterler. Birçok korku duyulan durum veya nesne bulunmaktadır. Kapalı yerde kalma korkusu, yükseklik korkusu, hayvan fobisi, iğne fobisi gibi çeşitleyebiliriz.
Uçak Fobisini yenmek için yapabileceklerimiz
Uçak korkusu yaşayan kişilerin zihninde uçuşla ilgili olumsuz düşünceler sürekli çağrışım yapar. Uçakta bir arıza olacağı, uçağın arızalanıp düşeceği, uçakta bayılacağı ya da öleceği gibi düşünceleri zihninden bir türlü uzaklaştırmaz. Tüm bu negatif düşünceler de Aerofobi fiziksel belirtilerini ortaya çıkarır. Bu durum, farklı şekilde desteklerle kontrol altına alınabilir.
Kaygı duyan kişiler kulaklık takarak müzik dinleyebilir, rahatlayabilirler. Uçak Motorundan kaynaklı yüksek desibel sesleri önleyeceği için kaygı hissinizi en aza indirebilir.
Kitap veya dergi okumak, film seyretmek gibi dikkatinizi başka yöne çekecek aktivitelerden faydalanabilirsiniz.
Uçuş kabin ekibinden yardım alabilirsiniz
Profesyonel bir destek alarak fobilerinizi yenebilirsiniz. Gelişen teknoloji araçları ile tedavi yöntemleri de gelişme göstermiştir. Bilişsel davranışçı tedavi yöntemi ile oluşturulan sanal gerçeklik terapisi fobiye karşı en etkili yöntemlerden bir tanesidir. Bu yöntemle uçuş deneyimini birebir yaşayarak, hastanın uçuş esnasında verdiği tepkileri birlikte belirleyebilmeleri açısından önemli bir tedavi şeklidir.
Uçak fobisi yaşayan kişilerin kapalı alan korkusu ile eş zamanlı gelişen sıkışmışlık hissi yaşadıkları gözlemlenmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasını en aza indirgemek için koridor tarafında yolculuk edebilirsiniz.
Yolculuk esnasında uyumakta size yardımcı olabilecek diğer seçeneklerden biridir. Bu konu da doktorunuza danışarak sakinleştirici ilaç tavsiyesi alabilirsiniz. Bazı yolcuların alkol kullanımının sakinleştireceğini düşünerek uçağa binişten önce alkol almaları, tavsiye edilen fobiyle başa çıkma yöntemi değildir.
Mümkünse ilk uçuşunuzu uzak bir yere ve kötü hava koşullarında yapmamaya özen gösterin.
Varış noktasına güven içerisinde varacağınızı düşünebilirsiniz.
Uçuştan sonra yapılacaklarınızı düşünerek olumsuz fikirleri kafanızdan uzaklaştırabilirsiniz.
Kimler uçakla yolculuk yapmamalıdır?
Bazı sağlık problemleri olan yolcular bu durumlardan diğer insanlara oranla daha fazla etkilenebilir. Olumsuzluk oluşturacak olan kabin hava basıncı, oksijen düzeyi gibi teknik durumlar sağlıklı bireylere göre ayarlanmıştır. Oluşabilecek herhangi bir durum, bazı özel sağlık durumu taşıyan kişilere rahatsızlık verebilir.
Yeni doğmuş ve henüz 7 gününü doldurmamış olan bebekler,
Dalış yapan dalgıçlar (sınırsız dalış yaptıktan sonra en az 24 saat, 2 saat dalış yaptıktan sonra en az 12 saat),
Hamileliğin son 4 haftası içerisinde olan hamileler ile doğum yapalı 7 günü doldurmamış kadınlar,
Son zamanlarda gerçekleşen bir cerrahi girişim ya da hasar durumu (mide-bağırsak ameliyatları, baş-yüz-göz hasarları ile ameliyatları, beyin ameliyatları),
Göğüs ağrısı yaşayan veya angina pektoris (kalbe yetersiz kan ve oksijen gelmesi sonucu oluşan göğüs ağrısı),
Son zamanlarda oluşmuş olan myokardial enfarktüs ve kriz,
Kulak burun boğaz enfeksiyonları ve sinüs enfeksiyonu yaşayanlar,
Kronik solunum hastalığı yaşayanlar,
Orak hücre anemisi olanlar (alyuvarlardaki oksijen taşıyıcı protein olan hemoglobinin anormalliği sonucu alyuvarların orak şeklini alması,
Kontrolsüz arteriyel hipertansiyonu olanlar (200 mmHg’danzla),
Ciddi Bulaşıcı hastalık riski taşıyanlar.
Doktora danışarak yapılabilecek olanlar
Herhangi bir nedenden dolayı yolculuk etmesi sakıncalı görülen kişiler, uçakla yolculuk yapmadan önce mutlaka durumuyla alakalı bir uzmandan görüş almasında fayda olacaktır. Seyahat sırasında kullanılacak tüm ilaçların her zaman için kolay ulaşılabilir bir yerde olmasına özen göstermeli, ayrıca gıda alerjisi olan kişilerin uçakta sunulan yiyeceklere karşı temkinli davranması bilgi almadan yememeye dikkat etmesi gerekir.