Bir önceki yazımızda stratejik yayılım doğrultusunda verimliliği artırmak için veri zarflama metodundan bahsetmiştik. Bu ay yazımızda, örnek olarak alınan bir MRO’da 12 adet A320 uçağının (DMU’lar) C2 bakımlarını karşılaştırarak, bakımların birbirlerine göre göreceli verimliliklerinin nasıl tespit edileceğini anlatacağız.
Uçak bakımında yapılan hataların verimliliği de etkilediğini söylemek uygun olacaktır. Uçak bakımında yapılan hatalar üzerinde kök neden analizinin yapılarak asıl nedenin tespiti ve bir daha gerçekleşmemek üzere önleyici ve düzeltici faaliyetlerin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Hatalar tekrar ettiği sürece yeniden işlemler yapılması gerekecek bu da hatalardan kaynaklı maliyetleri artıracaktır.
Bakım hatalarının rekabet üzerinde de olumsuz etkileri bulunmaktadır. Hatalarını tekrarlayan MRO’larda bakım maliyetleri de yüksek olacağından müşterilerin MRO seçiminde bu konuda bir kriter belirlemesi kaçınılmazdır. Bu nedenle bakım hataları önceden tespit edilebilir ise MRO’larda verimlilik artışı gözlemlenebilir. Bakım hataları sürekli gelişim için iyileştirme fırsatı olarak değerlendirilebilir. Günümüzde birçok MRO’da bakım hatalarını tespit ederek bir daha oluşmasını önlemek amacı ile iyileştirme çalışmaları yapılmaktadır. Öncelikle olay tam olarak tespit edilmektedir. Ardından MEDA araştırma raporu hazırlanmaktadır. MEDA raporları bir uçak tipi için, uçuştan dönmeler, uçuşta motor duruşları, bir saati aşan teknik tehirler uçuş emniyetini etkileyen olayların incelenerek, hazırlanan değerlendirmeler ile düzeltici önleyici faaliyetlerin bildiriminden oluşur. MEDA araştırmalarında kullanılan MEDA kontrol listesi ile hatalar sınıflandırılmakta, hatalara neden olan yardımcı faktörler tespit edilmektedir. Yorgunluk, koordinasyon eksikliği, eğitim eksikliği, ekipman eksikliği, havalandırma, ortamda az ışık bulunması, dökümantasyon yetersizliği, prosedürün yetersiz olması, yönetici baskısı, toplum baskısı ve normlar yardımcı faktörlere örnek olarak verilebilir. Bu faktörlerin tekrarlanma sıklığı arttıkça MRO’ların operasyonel risk faktörleri de artmaktadır.
Planlı uçak bakımları, üretici tarafından belirlenmiş ve operatör tarafından özel hale getirilmiş, ilk giriş kontrolünden başlamak üzere uçak üzerinde gerçekleştirilen tanımlı bir çok aktivitenin tamamlanmasının ardından uçağın müşteriye teslimini içeren çok sayıda aktiviteden oluşur. Üretici tarafından belirlenmiş bakım periyotları uçağın yaşına, kullanımına bağlı olarak farklılık arzedebilir ve uçağı emniyetli olarak uçurabilmek için gerekli aktiviteleri içerir. Günümüzde MRO’lar planlı bakımlarda TAT’ları (Turn Around Time) düşürüp bakım maliyetlerini azaltarak müşteriye zamanında teslimi hedeflemektedirler.
DEA, birçok disiplinde kullanılan yöneticiler için bir karar verme aracıdır. Örnek olarak; operasyonel araştırma, yönetim kontrol sistemleri, stratejik yönetim, ekonomi, mali işler ve finans insan kaynakları yönetimi, kamu yönetimi, ekip yönetimi, alan yönetimi verilebilir. Bu çalışmada, DEA belirli bir tipteki uçak bakım göreceli verimliliklerini hesaplayarak, iyileştirme fırsatlarını yakalamak için kullanılacaktır.
İnsan hatalarını yakalama
Uçak bakımında insan hatalarını yakalama indeksi adı ile kullanılan bir index tanımlanmıştır. Index değeri ne kadar yüksek olur ise yakalanan hata sayısı artacak, alınacak düzeltici önleyici faaliyetler ile bakım emniyet riski azalacaktır. Bakım emniyet riskinin verimliliğe direkt etkisi bulunmaktadır. Yıllar içinde bu değer azaltılmadığı takdirde MRO’nun pazardaki konumunu etkileyecektir. DEA analizinde insan hatalarını yakalama indeksi çıktı olarak kullanılmaktadır.
Göreceli verimlilik hesaplamalarında öncelikle bakım için girdi ve çıktı parametrelerinin ne olmasına gerektiğine karar verilmesi gerekmektedir.
MRO bakımlarında adamxsaat, TAT, malzeme maliyetlerinin düşük olması istenir. Çıktı olarak belirlenen satış değerinin yüksek olması ve insan hatalarının yakalanarak bu hatalardan kaynaklanan kalitesizlik maliyetinin (COPQ-Cost of Poor Quality) düşük olması MRO maliyetleri açısından önem arz etmektedir.
Bakım Çalışmalarında Girdiler
• Bakım için harcanan adamxsaat
• Bakım için TAT (Bakıma giriş ve bakımdan çıkış arasında geçen zaman)
• Bakımda harcanan malzemelerin maliyeti
Bakım Çalışmalarında Çıktılar
• Bakımın satış değeri (birim olarak, bir katsayı ile çarpılarak hesaplanmıştır)
• Bakımda karşılaşılan insan hatalarının yakalanma oranı (MECI)
Verimlilik ve insan hatasının ilişkili olduğu hipotezi göz önüne alınarak söz konusu uçak bakımlarının göreceli verimlilikleri mevcut bakım verileri kullanılarak karşılaştırılmıştır.
Tablo-1’de verilen A320 uçaklarının C2 bakımlarının göreceli verimliliklerinin karşılaştırılması sonucunda göreceli olarak en verimli uçaklarda (DMU: 4,6,7,10,11) insan hatası yakalama oranının düşük olduğu tespit edilmiştir.
Söz konusu MRO’nun bakım riskini azaltma ve verimliliği artırma için, Tablo-1’de verilen düşük verimlilikteki bakımları ve bu bakımlar sonrasında tespit edilen insan hatalarını, verimli bakımlar ile karşılaştırmalı inceleyerek iyileştirmeler yapması uygun olacaktır.
Yukarıda verilen örnek bakımlar için çalıştırılan algoritmalar neticesinde, verimlilik ile insan hatası arasında bir bağlantı olduğu hipotezi öne sürülerek doğrulanmıştır.
En iyi dileklerimle…
