Uçak bakım sektörümüz bakım faaliyetlerine emniyetli bir şekilde devam ediyor. Fakat oluşan ani durumlar üzerinden nasıl değerlendirme yapmalıyız birlikte inceleyelim.
Hepimizin bildiği gibi bakım esnasında istenmeden ramak kala, hata ve ihlal, kaza gibi etkenler ile karşı karşıya geliyoruz. Kısa bir şekilde bunları sizlere açıklamak isterim
Ramak Kala
Olay; iş yerinde meydana gelen, çalışan, iş yeri ya da ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır. Günlük hayatta ‘Az kalsın’ veya ‘Kıl payı’ diye anlatmaya başladığımız olaylar olarak da tanımlayabiliriz. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereğince; her türlü ‘ramak kala’ olayların kayıt altına alınması gerekmektedir. Bu tip olayların kayıt altına alınarak raporlanması iş kazalarını önlemek için hayati önem taşımaktadır. Çünkü Ramak Kala Kazaların bildirilmesi, ileride yaşanabilecek iş kazalarının tespit edilmesi ve önlenmesi için büyük önem taşıdığı yapılan bilimsel çalışmalar ile kanıtlanmıştır. İş kazalarının yaşanmasını önlemek sizin elinizde, belki bir hayat kurtarabilirsiniz.
Hata ve İhlal
Havacılık emniyetinde kazalara neden olan kusurlar, hata ve ihlal olarak ikiye ayrılmaktadır. Hatalar ve ihlaller arasındaki temel fark, personelin niyetidir. Kural ve prosedürleri uygulayarak elinden gelenin en iyisini yapan, ancak hedefine ulaşamayan bir personel ‘hata’ yapmış olmaktadır. Havacılıkta, önemli bir kaza gerçekleşmeden önce milyonlarca operasyonel hatanın yapıldığı istatistiksel bir veridir.
Diğer yandan, kural ve prosedürlere bilinçli olarak uymayan personel için ‘ihlal’ söz konusu olmaktadır. İhlaller genel olarak durumsal ve rutin ihlaller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Durumsal ihlaller, zaman baskısı veya yüksek iş yükü gibi, anlık etkenlerden kaynaklanmaktadır. Rutin ihlaller ise iş akışının içerisinde sürekli tekrar edilen ve bu nedenle de zamanla iş yapmanın normal yolu gibi görülmeye başlanan ihlallerdir.
Yorumlama
Şahsımın yazmış olduğu, UHUK’ta sunumunu yapmış olduğum ‘Uçak Bakım Alanında Emniyet Yönetim Sistemi’ konulu bildirimden bir paylaşım ile olayı ilişkilendirmek istiyorum.
Tablo 11: Katılımcıların Emniyet Yönetim Sisteminin Gelişimi İçin Gönüllü Bildirim Yapan Bir Kişi Ödüllendirilme Durumu ile Emniyet ve Emniyet Yönetim Sistemi Hakkında Eğitim Alma Durumu Arasındaki İlişki
Katılımcıların emniyet yönetim sisteminin gelişimi için gönüllü bildirim yapan bir kişi ödüllendirilme durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişkiyi incelemek için ki-kare analizi yapılmıştır. Yapılan ki-kare analizi sonucuna göre emniyet yönetim sisteminin gelişimi için gönüllü bildirim yapan bir kişi ödüllendirilme durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak yüzde 95 güven seviyesinde anlamlıdır (X2=57,332; p=0,000; p<0,05). Emniyet yönetim sisteminin gelişimi için gönüllü bildirim yapan bir kişi ödüllendirilme durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasında çok yüksek seviyede bir ilişki vardır (Cramer’s V=0,847).
Emniyet yönetim sisteminin gelişimi için gönüllü bildirim yapan bir kişi ödüllendirilme durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişkiyi inceleyelim. Yapmış olduğum çalışmada durumun hipotezim ile olan ilişkisinin yüksek olduğu çıkmıştır. Konuya ek olarak şunu söyleyebilirim ki, çalışan performansını motive edici ve pozitif yönde bir artışın sürekliliği açısından şirketlerin bu anlamdaki politikaları gerek şirketin gerekse personelin daha da yenilikçi ve üretken olmasını sağlayacaktır.
Tablo 12: Katılımcıların Yaşanmış Bir Olay Neticesince MEDA Raporunun Yayınlanması Durumu ile Emniyet ve Emniyet Yönetim Sistemi Hakkında Eğitim Alma Durumu Arasındaki İlişki
Katılımcıların yaşanmış bir olay neticesince MEDA raporunun yayınlanması durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişkiyi incelemek için ki-kare analizi yapılmıştır. Yapılan ki-kare analizi sonucuna göre yaşanmış bir olay neticesince MEDA raporunun yayınlanması durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak yüzde 95 güven seviyesinde anlamlıdır (X2=57,332; p=0,000; p<0,05). Yaşanmış bir olay neticesince MEDA raporunun yayınlanması durumu ile emniyet ve emniyet yönetimi sistemi hakkında eğitim alma durumu arasında çok yüksek seviyede bir ilişki vardır (Cramer’s V=0,849). Yaşanmış bir olay neticesince meda raporunun yayınlanması durumu ile emniyet ve emniyet yönetim sistemi hakkında eğitim alma durumu arasındaki ilişkiyi inceleyelim. Uçak bakım alanında yaşanmış bir olay neticesince MEDA raporunun yazılıp, yayınlanması bir olayın tekrar yaşanmaması için büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple MEDA raporları uçak bakım teknisyenleri için önemli dökümanların arasında yer almaktadır. Yapmış olduğum çalışmada seçmiş olduğum hipotez ile yöneltmiş olduğum soru arasında çok yüksek derecede ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Değerli okurlarım, sizlere çalışma alanım olan emniyet yönetim sistemi ve insan faktörü hususunda bir takım bilgilendirmede bulunup, farkındalık yaratmak istedim. Değerli yorum ve düşüncelerinizi alisandegirmenciler@uted.org adresinden iletebilirsiniz. Sizleri sevgiyle selamlıyorum.
NOT: Bildirimin tüm halini şu siteden okuyabilir, inceleyebilirsiniz;
http://www.uhuk.org.tr/bildiri.php?No=UHUK-2018-061
Kaynakça
http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/Emniyet_Yonetim_sistemleri_Temel_Esaslar.pdf
http://www.jasstudies.com/files/jass_makaleler/1169241084_14-Ar%C5%9F.%20G%C3%B6r.%20Kadir%20D%C3%B6nmez.pdf
http://www.uhuk.org.tr/bildiri.php?No=UHUK-2018-061
https://isgb.yasar.edu.tr/formlar/ramak-kala-olay-tehlike-gordum/